ایمنی و بهداشت
ايمني و بهداشتنگهداري
تعريف ایمنی
ايمني محفوظ و مصون بودن از خطر ، در سلامتبودن
هر چيز ، اغلب بمعني رستگاري ، در امان بودن ، آسوده خاطر و بي خوف بودناستعمال مي شود
ايمني عبارتست ازميزان يا درجه پرهيز ازمخاطرات در عمل ،از آنجايي كه ازبين بردن كامل خطرات غيز ممكن است ،ايمني را ميتوان كميتي نسبي ناميد اين كميت عاملي است از وضعيت موجود كه در آن ايمني اندازهگيري مي شود
تعريف سيستمانيك ايمني
ايمني در يك سيستم را مي توان كيفيتي از يكسيستم تعريف نمود كه به سيستم اين اجازه را مي دهد كه تحت شرايط از پيش تعيين شده، همراه با تراز قابل قبولي از خسارات و حوادث ، عمل نمايند
تعريف فوق بر اين نكته تاكيد دارد كههمانطوريكه يك سيستم را از جهات گوناگون دسته بندي مي كنند ، مي توان هر سيستمي رااز نظر ايمن يا نا ايمن بودن تقسيم بندي نمود
از آنجاييكه موضوع و محور ايمني ، حادثه ميباشد لازم است كه به تعريف خطر و حادثه نيز اشاره شود
الف ـ تعريف خطر
كلمه خطر در واژه نامه ها تعاريف گوناگون دارد، از جمله
ـ ريسك و اتفاق
ـ يك منبع خطر
ـ شانس ، موقعيت شانس به معنايحادثه
ـ اشتباه
خطر ، شرايط بالقوه است كه انتظار ميرود تاتبديل به يك حادثه گردد ، براي اين كار محرك مورد نياز است اين محرك مي تواند خرابييك قطعه ، شرايطي نا ايمن در سيستم باشد تعريف زير ، تعريف دقيق تر از خطراست
شرايط يا مجموعه شرايط بالقوه ، داخل يا خارجسيستم عملياتي كه در صورت بالفعل شدن ، خطر را به واقعه اي كه منجر به خسارت ياحادثه مي شود تبديل مي كنند
ب ـ حادثه
معمولا از حادثه به عنوان از دست رفتن بخشي ازسيستم ـ صدمه ديدن يا مرگ اپراتور ها و كاركنان نزديك آن و خسارت ديدن تجهيزات ياسخت افزارها ـ ياد مي كنند حادثه مي تواند هر يك از موارد آتش سوزي ، انفجار ، رهاشدن انرژي هاي فوق العاده ، خرابي قطعات ، جدا شدن قطعات يك سيستم و غيره باشدبنابراين مي توان حادثه را اين چنين معرفي نمود
ـ مكانيسمي ديناميكي است كه با فعال شدن يك خطربالقوه آغاز شده و منجر به بروز وقايعي زنجيره اي در سيستم مي شود تا بالاخرهخسارتي را موجب شود ـ به بياني ساده تر ميتوان گفت حادثه اتفاقي نا خواسته و پيشبيني نشده است كه منجر به مرگ ، جراحت يا خسارت مي گردد
از زماني كه بشر پا به عرصه وجود گذاشت برايحفظ حراست خود از گزند حيوانات وحشي و همچنين براي مبارزه با عوامل طبيعي از قبيلباد ، برف ، توفان ، سيل و غيره در پناهگاههاي امن مخفي شده است و به عبارت ديگربراي مقابله با هر نوع خطري وسيله مبارزه مناسبي تهيه نموده است
با گذشت زمان بشر به اختراعات و پيشرفتهايبيشتري دست يافت اغلب اين تغييرات عموامل غير قابل پيش بيني شده را بوجود مي آوردكه به افراد و ساختار جامعه آسيب وارد مي كرد و آنها مورد تهديد قرار مي داد
جدول زير فهرستي از چگونگي پيشرفتهاي فني وخطرات آنها را نشان ميدهد
|
خطرات
|
پيشرفتتكنولوژي
|
|
سوختگيها ، آتش سوزي هايبزرگ
|
كشف آتش
|
|
جراحات و بريدگيهايناخواسته
|
انواع چاقو ها ، برندهها
|
|
حوادث منجر به خسارت مالي و جانيدر اثر تصادف
|
سيسام هاي حمل ونقل
|
|
ايجاد سرطانهاي مختلف
|
مواد شيميايي مورد استفاده درنگهداري مواد غذايي
|
|
تششع هاي سرطانزا
|
انرژي هسته اي
|
|
آلودگي جوي
|
كشف سوختهايفسيلي
|
نياز به شرايط كاري ايمن ، درست همزمان باتغييرات انقلاب صنعتي بوجود آمد در طول دهه نخست انقلاب صنعتي اين نياز احساس شد وتوسط پيشگامان مديريت نوين مورد تاييد و تاكيد قرار گرفت
سپس تشكيل سازمان بين المللي كار پس از جنگجهاني اول بوجود آمد سازمان مذكور اقدام به تدوين و تنظيم مقرراتايمني در زمينهكار كرد ، بعدها قانوني به تصويب مجلس انگلستان رسيد كه كليه ماشي آلات را به داشتنحفاظ مناسب توصيه كرد پس از آن فرانسه اولين تشكيلات ايمني را بوجود آورد و سايركشورهاي صنعتي از تشكيلات ايمني فرانسه تقليد نمودند و به همين لحاظ فرانسويها رامادر تشكيلات ايمني ناميدند سپس آلمانيها مطالعات عميقي در باره آمار سوانح وتصادفات نمودند كه ايجاد شركتهاي بيمه و امور اجتماعي از ابتكارات آنان ميباشد
امروزه تشكيلات ايمني آمريكا از ديگر ممالكصنعتي منظم تر و پيشرفته تر مي باشد و آمريكاييها از پنجاه سال قبل بر امر ايمنيتوجه مخصوصي مبذول داشتند و از لحاظ استفاده از آمار و ارقام به پيشرفتهاي قابلتوجهي نائل گرديدند ، بطوريكه امروزه بهترين اصول علمي در جلوگيري از حوادث ومفيدترين كتابهاي ايمني و نشريات مختلف را به دنيا عرضه مي دارند ، مخصوصا ـ موسسهايمني ملي آمريكا ـ كه مرجع ايمني شناخته شده راهنماييها و ارائه طريق ايمني اينموسسه براي كليه ملل قابل قبول مي باشد
امروزه پيشرفت در زمينه ايمني به حدي رسيده استكه باعث شده حمل و نقل هوايي بصورت رايج ترين راه مسافرتي تلقي شود
ما در دنيايي زندگي مي كنيم كه پر از خطر وحادثه است ، در هيچ كجا در امان نبوده و در مقابل حوادث احساس امنيت نمي كنيم ، اگردر نظر بگيريم كه براي هر يك از رفتارها و اعمال بشر روش ايمن و روش نا ايمن وجوددارد شرورت ايمني مطرح مي گردد
در زير دلايلي مطرح مي شود كه ضرورت و اهميتايمني را صد چندان مي نمايد
الف ـ دلايل قانوني
ايمني تكيه بر دلايل قانوني فراوتني چه در سطحبين المللي و چه در سطح كشوري دارد بنابر قوانين بين المللي حقوق بشر ، برخوردارياز ايمن زيستن و در امنيت بودن حق هر فردمي باشد كه دولتها بايد براي حقوق بشر ،برخورداري از ايمن زيستن و در امنيت بودن حق هر فرد مي باشد كه دولتها بايد براياحقاق آن بكوشند از نظر محيط كاري تمامي كشورهاي عضو سازمان ملل و سازمانهايوابسته ـ مثل سازمان بين المللي كار ، سازمان بهداشت جهاني و غيره ـ بر اساس مقاوله نامه ها و مققرات جهاني ، ملزم به ايمن نمودن و تامين بهداشت و ايمني كليهكاركنان در محيط هاي كاري مي باشند در سطح كشوري نيز به موجب قوانين مختلف از جملهقانون اساسي و قانون كار ، تامين ايمني و بهداشت افراد جامعه بويژه شاغلين يك ضرورتقانوني مي باشد
ب ـ دلايل اقتصادي
خواه ناخواه ، منحرف شدن از خطر ايمني در هرشرايطي با خسارت همراه است بهمين علت است كه دولتها و در سطوح پايين تر سازمانها ،نه تنها پيش بيني هاي لازم را در خصوص پيشگيري از حوادث ناشي از كار و يا ناشي ازهر عامل ديگر مي نمايند بلكه خود را براي مقابله با حوادث طبيعي نظير زلزله و سيلو غيره آماده مي كنند اكنون كه تقارب و پايداري دولتها ، سازمانها و كشورها ، بستهبه وضعيت اقتصادي آنها دارد پذيرفتن صدمات و خسارات اقتصادي از ناحيه حوادث ، آنهمحوادثي كه با تمهيدات ايمني قابل پيشگيري است ، مايه سر افكندگي و شرمساري خواهدبود
ج ـتبعبت از استانداردها
امروزه تبعيت از استانداردهاي ايمني در بخشهايمختلف خدمات ، صنايع ، كشاورزي ، معدن و ساير بخشها در اغلب كشورها به صورت قانونو الزام در آمده است و افراد در شرايط ناايمن ، فعاليت نكرده و يا در صورت فعاليت ،حداكثر كارايي را نخواهند داشت
مصرف كنندگان ، كالاهايي را كه فاقد شرايطايمني باشند را نخواهند پذيرفت امروزه اغلب محصولات فروش خود را جداي از ويژگيهايتكنولوژيكي ، در گرو شرايط ايمني آن مي بينند
د ـ ايمني پيش شرط انجام كار
امروزه شعار ـ ايمني بر هر كارري مقدم است ـ وـ هيچ كاري آنقدر مهم نيست كه در شرايط نا ايمن انجام شود ـ به عنوان اصل اول وتجارب ـ لا اقل در كشورهاي پيشرفته ـ به فعليت در آمده است مديران در هر موسسه ياسازماني ، بنابر دلايل قانوني ، انساني ، اقتصادي و ساير دلايل بايد بپذيرند كه ـجان انسانها با ارزش تر از هر چيزي است ـ
هـ ـ دلايل انساني ـ اجتماعي
حادثه براي انسان جداي از خسارات مادي ، هميشهبا خسارات جاني اعم از قطع عضو ، نقص عضو و مرگ همراه است جداي از وارد شدن بهساختار تخصصي جامعه ، از حيث خارج شدن يك فرد فرهيخته ، خساراتي كه از ناحيه اضافهشدن افراد سر بار به جامعه ، افراد بي سرپرست و ساير خسارات كه از نتايج حادثه است، همگي ساختار جامعه و ديد افراد جامعه ، بويژه افراد جوان و آماده كار را به كار وفعاليت منفي مي كند
كيفي بررسي حوادثـ مدل
سه عامل مشخص و موثر در بروزحوادث
طرح فوق كه حادثه را نتيجه رهايي برنامه ريزينشده انرژي و مواد خطر ناك مي داند و بيان مي دارد كه حادثه به دليل وجو شرايط ناايمن و انجام اعمال نا ايمن بوجود آمده و متقاعب آن اعمالي ايجاد مي شود كه تصويرموجود شرايط نا ايمن محيط كار و غيره در مدل بالا است در اين طرح علل اساسي بروزحوادث سه عامل مهم زير است
ـ ضعف در خط مشي مديريتسيستم
ـ عوامل فردي شاغل
ـ عوامل محيطي
از جمله مثالهاي ضعف خط مشي مديريت ـ روشننبودن هدفهاي مشترك توليد و ايمني ، رويه واگذاري غلط شغل به افراد ، روشن نبودنچهار چوب وظايف و مسئوليت ها ، عدم تناسب اختيارات و مسئوليتها ، ناكافي بودنآموزشها ، برنامه هاي غلط در جايگزيني فرد ، انتخاب روشهاي غلط براي ماشينها وتوليد ، اعمال روشهاي نامطلوب رواني در مناسبتهاي فردي شاغلين ، نبودن برنامهبازرسي و سيستم هاي كنترل در كارخانه و غيره
مثالهايي براي عوامل فردي شامل ـ انگيزه ها ،توانايي ها ، مهارت ، دانش ، آگاهي هاي فني و ايمني ، عكس العمل فيزيولوژيكي درمقابل مخاطرات ، شرايط بدني روحي افراد و غيره
مثالهاي عوامل محيطي شامل ـ شرايط جوي نامناسبمثل گرما ، سرما ، سر و صداي زياد در محيط كار ، در خصوص اعمال نا ايمن مي توان بهموارد زير اشاره كرد
كار كردن با دور غير مجاز دستگاهها ، مبادرت بهانجام عمليات بدون مجوز ، كاربرد ابزار آلات ناقص ، اشتغال به كار با دستگاههاي غيرايمن ، عدم توجه به علائم و اخطارهاي ايمني ، تعمير ماشين آلات درحين عملكرد ماشين، شوخي ها و غيره
در مورد وضع و شرايط ناايمن نيز مي توان مواردزير را مثال زد
حفاظهاي ناقص ماشي آلات ، ابزار معيوب و خطرناك ، بي نظمي در كار ، ريخت و پاش مواد آتش گير و قابل انفجار ، نبود علائم ايمنيو هشدار دهنده در محيط كار ، وجود شرايط اختصاصي و خطر ناك در بعضي پروژه هاي صنعتينظير گاز ، تونل هاي ذغال سنگ و يا بخارات مواد آتش گير در كارگاههاي توليد رنگ ،گرما ، سر و صدا ، عدم روشنايي از جمله مثالهايي براي اوضاع ناايمن در طرح فوقاست
هدث يك برنامه ايمني ، حذث يا كنترل خطرات است اينامر باعس كاهش خسارات، صدمات يا آسيب هاي احتمالي به سيستم و تجهيزات تا سطحقابل قبولي خواهد شد به طور كلي ميتوان گثت ثوائد بدنامه هاي ايمني عبارتنداز
ايجاد محيط هاي كاري ايمن-
كاهش و جلو گيري از صدمات جدي جاني و تاسيساتيبه كاركنان و تجهيزات سازمان-
جلوگيري از وقثه در عمليات كاري -
آگاهي مديريت از حجم و مقدار تجهيزات -
كاهش هزينه هاي عمليات-
در دنيا امروزه ايمني به عنوان يك سيستم باعناسر چهارگانه اش شامل انسان، مواد ،تجهيزات و محيط كار آنچنان در اركان رندكي بشرو كليه زمينه هاي صنعت ريشه دوانده است كه استثاده بهينه ازتمامي امكانات زندكيبدون توجه به ايمني غير ممكن است
حادثه كه بعضي آن را بيماري يا غفلت مي نامنند، از دير باز به عنوان يك عامل مخرب و مرگ زا براي انسان شناخته شده و روزبروز بروسعت آن افزوده مي شود
خسارات ناشي از حوادث در رابطه با تك تك عناصرسيستم ايمني ، آنچنان سير صعودي داشتند كه پرداختن به اقدامات پيش گيري كننده برايآدمي بصورت امري ضروري و لازم پذيرفته شده است واضح است كه اثرات ناشي از خساراتبصورت زنجيره اي بر روي امور جاري صنعت و اجتماع خواهد داشت لذا به منظور حصولنتيجه مناسب و جلوگيري از بوجود آمدن هر گونه حادثه اي ، لازم است به مسائل ايمني ،در تمامي جوانب ، توجه كافي مبذول گردد
ـ مسائل ايمني مربوط به محيطكار
ـ مسائل ايمني مربوط به ابزار و تجهيزاتكار
ـ مسائل ايمني در ارتباط با كار و فعاليتافراد
ـ مسائل ايمني و حفاظتي در ارتباط با مواد وكالا
ــــ نقش و ابعاد ايمني و بهداشت در نگهداري
ــــ وسايل و تجهيزات مبارزه با حريق
آتش از يكسري فعل و انفعالات شيميايي كه بين سهعامل انجام مي گيرد بوجود مي آيد كه بنام مثلث حريق ناميده مي شود
اين سه عامل عبارتند از
ـ سوخت يا مواد قابل اشتعال
ـ حرارت
ـ هوا يا اكسيژن
هر گاه و يا هر زماني كه اين سه عامل در شرايطيدر كنار هم قرار گيرند و با همديگر واكنشهاي شيميايي انجام دهند آتش سوزي بوجود ميآيد بدون حضور يكي از اين سه عامل ، ايجا آتش سوزي يا روشن كردن مواد قابل اشتعالمطلقا امكان پذير نمي باشد
اين مسئله قابل ذكر است كه دور كردن هر يك ازاجزاي مثلث آتش از محل آتش باعث خاموشي آن مي شود ، خاموش كننده هاي آتش هم بر هميناساس پايه گذاري و طراحي شده اند
محصولات آتش
محصولات احتراق كه در واقع نتايجي از واكنشاجسام ، مايعات و گازها در مقابل آتش است بسته به نوع ماده سوختني ، در دسترس بودناكسيژن و ديگر عوامل ، داراي طيف وسيعي مي باشند سوختن نه تنها شعله ، حرارت و دودايجاد مي كند بلكه موجب توليد گازهاي مختلف ـ منو اكسيد كربن و غيره ـ نيز مي شودفلسفه طراحي انواع كاشفهاي حريق بر مبناي حساسيت در برابر محصولات حاصله از سوختنمواد مختلف مي باشند
co2 كپسولهاي آتش نشاني
ـ موارد استفاده
براي كليه آتش سوزي هاي نوع ـ بي ـ درآزمايشگاهها ، تاسيسات الكتريكي ، صنايع شيميايي ، صنايع رنگسازي وبيمارستانها
ـ اثر خاموش كنندگي
براي فرونشاندن آتش سوزي هاي رده ـ بي ـمايعات قابل اشتعال ـ از دي اكسيد كربن استفاده مي شود اثر خاموش كنندگي ـ سي ادو ـ به دليل داشتن خاصيت خفه كردن آتش توسط اين گاز است دي اكسيد كربن هيچ اثرياز خود باقي نمي گذارد ، باعث زنگ زدن نمي شود از نظر الكتريكي نيز عايق است
طرز كار
حلقه اطمينان را بكشيد
ـ شيپورك برفك پاش را در دست بگيريد
ـ اهم قرمز را فشار دهيد
طرز استفاده
در صورت بروز آتش سوزي حلقه اطمينان را بيرونبكشيد دستگاه آماده كار است با فشار آوردن به اهرم عملگر محور سوپاپ پايين آمده وشير باز مي شود فشار باعث مي شود گاز دي اكسيد كربن از لوله عمودي و بدنه سوپاپگذشته ، وارد شيپورك برفك پاش شود
هنگامي كه گاز دي اكسيد كربن از افشانك بيزونميزند بقدري سرد مي شود كه قسمتي از آن به برفك تبديل مي شود بارها كردن اهرم عملگر، تخليه ماده خاموش كننده قطع خواهد شد
ـ اخطار
به هنگام استفاده در فضاهاي تنگ و كوچك كهبدرستي تحويه نمي شود ، بايد با احتياط عمل كرد در مورد تاسيسات الكتريكي تا ميزانهزار حداقل يك متر فاصله رعايت شود
ـ پس از استفاده
كپسولهاي آتش نشاني بايد كاملا تخليه و دوبارهفورا پر شوند
كپسولهاي آتش نشاني با پودرخشك
موارد استفاده-
كليه آتش سوزي هاي نوع اي ، بي ،سي ودي ، درصنايع ، كارگاه ها، مراكز زراعي ،مراكز تجاري و خانه هاي مسكوني
اثر خاموش كنندگي
اثر خاموش كنندگي پودر ناشي از خاصيت ضدكاتاليزوزي آن مي باشد ، يعني اثر ذرات پودر در فرايند مربوط به احتراق سبب قطعواكنش هاي زنجيره اي مي شود با ايجاد لايه هاي مذاب باعث خفه گي مواد قابل اشتعالميشود اين عمل از نفوذ اكسيژن هوا به مركز آتش و گرم شدن اطراف آن واحتراق دوبارهجلوگيري مي كند
طرز كار
ـ حلقه اطمينان را بكشيد
ـ شلن
نظرات شما عزیزان:
